Diagnoza

Diagnoza psychologiczna dorosłych opiera się na wieloaspektowej ocenie, która obejmuje wywiady, obserwacje oraz standaryzowane testy i kwestionariusze. Oto główne etapy oraz narzędzia używane w procesie diagnozy:

1. Wywiad kliniczny

• Wstępny wywiad: Terapeuta przeprowadza szczegółowy wywiad, zbierając informacje o historii życia pacjenta, obecnych problemach, objawach oraz oczekiwaniach wobec terapii.
• Wywiad strukturalizowany: Może być stosowany, aby uzyskać bardziej szczegółowe i spójne dane. Przykładami są wywiady SCID (Structured Clinical Interview for DSM-5) lub MINI (Mini International Neuropsychiatric Interview).

2. Obserwacja kliniczna

• Terapeuta obserwuje pacjenta podczas sesji, zwracając uwagę na jego zachowanie, ekspresję emocjonalną, mowę ciała oraz interakcję.

3. Testy i kwestionariusze

• Testy osobowości: Np. MMPI-2 (Minnesota Multiphasic Personality Inventory), który pomaga zdiagnozować różne zaburzenia psychiczne i ocenić cechy osobowości.
• Testy inteligencji: Np. WAIS-IV (Wechsler Adult Intelligence Scale), który ocenia różne aspekty inteligencji.
• Kwestionariusze oceny nastroju: Np. BDI-II (Beck Depression Inventory), który ocenia nasilenie depresji.
• Kwestionariusze oceny lęku: Np. BAI (Beck Anxiety Inventory) lub STAI (State-Trait Anxiety Inventory).
• Testy projekcyjne: Np. Test Rorschacha lub Test Apercepcji Tematycznej (TAT), które pomagają w eksploracji głębszych aspektów osobowości i emocji.

4. Specyficzne narzędzia diagnostyczne

• Skale oceny funkcjonowania: Np. GAF (Global Assessment of Functioning) do oceny ogólnego poziomu funkcjonowania pacjenta.
• Kwestionariusze oceny jakości życia: Np. SF-36 (Short Form Health Survey).

Diagnoza psychologiczna dzieci

Diagnoza psychologiczna dzieci różni się od diagnozy dorosłych ze względu na różne potrzeby i poziomy rozwojowe dzieci. Proces ten obejmuje podobne etapy, ale z użyciem odpowiednich narzędzi i technik.

1. Wywiad kliniczny

• Wywiad z rodzicami/opiekunami: Zbieranie informacji o historii rozwoju dziecka, jego zachowaniach, osiągnięciach szkolnych i relacjach rodzinnych.
• Wywiad z dzieckiem: Przeprowadzany w sposób dostosowany do wieku dziecka, aby zrozumieć jego perspektywę i problemy.

2. Obserwacja kliniczna

• Obserwacja w różnych kontekstach: W gabinecie terapeutycznym, w szkole (jeśli możliwe) oraz w interakcjach z rodzicami i rówieśnikami.

3. Testy i kwestionariusze

• Testy inteligencji dla dzieci: Np. WISC-V (Wechsler Intelligence Scale for Children) do oceny różnych aspektów inteligencji.
• Testy rozwojowe: Np. BSID-III (Bayley Scales of Infant and Toddler Development) dla młodszych dzieci.
• Kwestionariusze behawioralne: Np. CBCL (Child Behavior Checklist) wypełniany przez rodziców i nauczycieli, oceniający różne aspekty zachowania dziecka.
• Testy oceny nastroju i emocji: Np. CDI (Children's Depression Inventory) do oceny depresji u dzieci.
• Testy projekcyjne: Np. CAT (Children's Apperception Test) lub testy rysunkowe, które pomagają w eksploracji emocji i myśli dziecka.

4. Specyficzne narzędzia diagnostyczne

• Skale oceny funkcjonowania adaptacyjnego: Np. Vineland Adaptive Behavior Scales do oceny umiejętności przystosowawczych dziecka.
• Kwestionariusze oceny relacji rodzinnych: Np. FACES (Family Adaptability and Cohesion Evaluation Scales).

Podsumowanie

Diagnoza psychologiczna zarówno dorosłych, jak i dzieci jest kompleksowym procesem, który obejmuje wywiad kliniczny, obserwację oraz zastosowanie standaryzowanych testów i kwestionariuszy. Różnice polegają na dostosowaniu narzędzi i technik do odpowiedniego poziomu rozwoju i specyficznych potrzeb pacjentów w różnym wieku. Dzięki temu można uzyskać dokładny obraz problemów i opracować skuteczny plan interwencji terapeutycznej.